Πολλές φορές διαβάζοντας ειδήσεις ή σχόλια κάτω από διάφορες σχετικές και μη δημοσιεύσεις στο Reddit, αναρωτιέμαι πως γίνεται να είναι τόσο συχνά αντιληπτή αυτή η έλλειψη βασικών τεχνολογικών δεξιοτήτων που διακατέχει τον κόσμο. Από ερωτήσεις που μπορούσαν να απαντηθούν με μία απλή αναζήτηση στο google μέχρι δημοσιεύσεις ολόκληρες που περιγράφουν την σημερινή κατάσταση με τα ΑΙ εργαλεία ως ένα βήμα πριν το Skynet. Και μπορεί να μην κινδυνεύουμε άμεσα από κάποια ψηφιακή απειλή, η καθημερινότητά μας όμως θα γινόταν ασφαλώς πιο εύκολη αν η τεχνολογική παιδεία ήταν σε ένα πιο υψηλό επίπεδο.
Κοιτώντας πίσω την ιστορία της ανθρωπότητας, δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά για να βρούμε το χρονικό σημείο στο οποίο άλλαξε για πάντα η διάδοση και η αποθήκευση της πληροφορίας. Στις 30 Απριλίου του 1993, το CERN έκανε μαζικά διαθέσιμη την τεχνολογία του World Wide Web (τότε γνωστό ως W3 ή όπως το ξέρουμε σήμερα διαδίκτυο). Είναι μία από τις πιο άγνωστες σημαντικές μέρες της ανθρωπότητας, και το μόνο σίγουρο είναι πως μπορούμε πάρα πολύ εύκολα να χωρίσουμε το πριν και το μετά. 32 σχεδόν χρόνια αργότερα, υπάρχουν δεκάδες δισεκατομμύρια συσκευές συνδεδεμένες στο διαδίκτυο σε όλο τον κόσμο, οι πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες σε ψηφιακή μορφή δεν θα χωρούσαν σε όλες τις βιβλιοθήκες του κόσμου μαζί και σε δευτερόλεπτα κάτι μπορεί να συμβεί σε ένα σημείο του πλανήτη και να γίνει γνωστό σε όλο τον υπόλοιπο.
Ταυτόχρονα όμως, είμαστε σε ένα χρονικό σημείο στο οποίο παρότι τα τεχνολογικά επιτεύγματα είναι παντού γύρω μας, η ορθή χρήση τους περιορίζεται ακόμα σε ένα μικρό κομμάτι του πληθυσμού. Ναι, σχεδόν κάθε ενήλικας (και μη) πλέον έχει ένα smartphone στην διάθεση του το οποίο έχει περισσότερη υπολογιστική δύναμη από τους υπολογιστές της αποστολής Apollo 11 πριν 56 χρόνια. Η όλο αυξανόμενη παραπληροφόρηση και η αδυναμία ριζικής αντιμετώπισης φαινομένων scam και phishing όμως δείχνουν πως οι άνθρωποι ξέρουν μεν να χρησιμοποιούν τα τεχνολογικά εργαλεία και το διαδίκτυο, δεν τα κατανοούν πλήρως δε.
Για να μην παρεξηγηθώ, δεν γίνεται όλοι μας να είμαστε ειδικοί σε κάθε πτυχή της τεχνολογικής εξέλιξης. Αυτό είναι προφανές, ειδικά αν αναλογιστούμε πως η μη γραμμική ανάπτυξη των εργαλείων που είναι στη διάθεσή μας καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την πλήρη εξοικείωση με όλα. Ένα από τα αγαπημένα μου αποφθέγματα όμως, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτούσιο σε αυτή την περίπτωση, είναι το εξής: ‘’Είμαστε τόσο επικεντρωμένοι στο να χωρίζουμε τον κόσμο σε λευκό και μαύρο, που ξεχνάμε πως υπάρχουν άπειρες αποχρώσεις του γκρι.’’
Κοινώς, δεν χρειάζεται να χωρίζουμε τον κόσμο σε μανιακούς tech nerds και αδιάφορους τεχνοφοβικούς. Αυτό που πρέπει να επιδιώξουμε είναι, όσο γίνεται, ο κάθε άνθρωπος να έχει τις απόλυτα βασικές γνώσεις για να μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτόν τον όλο εξελισσόμενο κόσμο. Ρεαλιστικά είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί η διάδοση και η διατήρηση συνομωσιών και σχεδίων εκμετάλλευσης που βασίζονται στην άγνοια και τον φόβο για να αναπτυχθούν και να διαδοθούν.
Ένα από τα πιο γνωστά πρόσφατα τέτοια παραδείγματα είναι η όλη παράνοια με τις νέες ταυτότητες και τα ‘’τσιπάκια’’. Σε ένα φυσιολογικό περιβάλλον, ένας άνθρωπος που προβληματιζόταν με μία τέτοια φήμη θα άνοιγε μία μηχανή αναζήτησης, θα έκανε μία απλή αναζήτηση για τα RFID συστήματα, την λειτουργία τους και τις δυνατότητες τους και θα τελείωνε εκεί. Η πραγματικότητα όμως είναι ακριβώς η κατάσταση που διαδραματίστηκε στην ταινία ‘’Don’t Look Up’’ (με τους Leonardo DiCaprio, Jennifer Lawrence και Meryl Streep).
Όσο για το πως μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση όπως σας φαντάζομαι να ρωτάτε (ή και όχι) για εμένα όλα περιστρέφονται γύρω από την παιδεία. Αντί να ξοδεύουμε 8 χρόνια ύλης πληροφορικής στο σχολείο για να μαθαίνουμε στα παιδιά την διαφορά της μνήμης RAM από την μνήμη ROM, πως να ανοίγουν το Word και πως να υπολογίζουν ένα Sum στο Excel, μπορούμε να τους μάθουμε πως να βρίσκουν πληροφορίες στο διαδίκτυο, πως να διαχωρίζουν τις έμπιστες και τις επικίνδυνες πηγές και πως να μην γίνονται θύματα επιτήδειων που σκοπεύουν να εκμεταλλευτούν την άγνοιά τους.
Επειδή όμως αυτό δεν είναι ένα κείμενο για τις παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος, θα κλείσω λέγοντας πως είμαστε η πιο τυχερή γενιά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Έχουμε κυριολεκτικά στο χέρι μας ανά πάσα στιγμή, τις γνώσεις κάθε σπουδαίου μυαλού που έζησε ιστορικά σε αυτόν τον πλανήτη. Από τα φιλοσοφικά έργα του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα, μέχρι τα αριστουργήματα του Μπετόβεν του Μότσαρτ και του Μπαχ, τις εφευρέσεις του Τέσλα, τις ιδέες του Γαλιλαίου και τις θεωρίες του Αϊνστάιν. Σίγουρα κάτι έχουν να μας μάθουν και αυτοί.
Σε γενικές γραμμές μπορώ να πω ότι όσοι είμαστε στα twenties με thirties είμαστε από τις λίγες γενιές που είχαμε πραγματικά την ευκαιρία να αποκτήσουμε σωστή, έμπρακτη γνώση υπολογιστών/διαδικτύου, καθώς οι μεγαλύτεροι ήταν ήδη αρκετά μεγάλοι για να μπει seamlessly στη ζωή τους η σημερινή πραγματικότητα της χρήσης της τεχνολογίας (και δεν μιλάω τόσο για πολύ απλά πράγματα όπως ενα mail, αλλά για tap to pay, fact checking, κλπ) ενώ οι μικρότεροι έχουν συνηθίσει σε απλοποιημένη χρήση μέσω κινητών συσκευών και δεν γνωρίζουν πως να διαχειριστούν πολύ συχνά το πιο πολύπλοκο desktop περιβάλλον, όσο αστείο κι αν αυτό ακούγεται (διαχωρισμός “εφαρμογής”/”προγράμματος”).
Θυμάμαι να βλέπω ένα reel που έλεγε πως η μικρότερη γενιά από εμάς δεν ξέρουν πχ. να δημιουργούν φακέλους και να χειρίζονται υπολογιστές στον ίδιο βαθμό με την δική μας και να σκέφτομαι πόσα βήματα μπροστά και πίσω έχουν γίνει ταυτόχρονα για να επιτευχθεί αυτό.
Έχω δει τον αδερφό μου (τώρα 17, τότε γύρω στα 15) να προσπαθεί να καταλάβει πως να κλείσει το λαπτοπ μου (windows) και εν τελει να πατάει το κουμπί.